واکاوی مؤلفه‌های رشد جهت تدوین مقیاس دوره اول کودکی مبتنی بر منظومه رشد قرآنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق خصوصی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 هرباریوم مرکزی، دانشکده زیست شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 گروه روانشناسی بالینی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

4 گروه روانشناسی بالینی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

نظریه‌ها و مدل‌های متعددی به تبیین ابعاد مختلف رشد و تحول انسان پرداخته‌اند، اما روانشناسی رشد همچنان نیازمند چارچوب‌های یکپارچه و جامع، به‌ویژه با رویکرد بومی و اسلامی است. هدف این پژوهش استخراج و تبیین مؤلفه‌های اساسی رشد در دوره اول کودکی، مبتنی بر منظومه رشد قرآنی است تا مبنایی جامع برای ساخت اولیه یک مقیاس سنجش رشد با رویکرد اسلامی فراهم آورد. برای دستیابی به این هدف، از روش پنل نخبگانی استفاده شد. در این فرآیند، دیدگاه‌های متخصصان حوزه علوم قرآنی و روان‌شناسی رشد به‌صورت هدفمند جمع‌آوری و تحلیل گردید تا با کسب اجماع، مؤلفه‌های ضروری برای ساخت اولیه مقیاس شناسایی و تدوین شوند. این رویکرد، استخراج دقیق ابعاد پنهان و تخصصی رشد از منظر قرآن را تضمین کرد. بر اساس تحلیل مبانی قرآنی، پنج ویژگی اصلی برای رشد شناسایی شد که زیربنای استخراج مؤلفه‌ها را تشکیل می‌دهند. این مؤلفه‌ها شامل عواطف، نطق، کلام، حواس و قول هستند که هر یک دارای غایاتی مشخص در انتهای دوره می‌باشند. یافته‌های اصلی نشان می‌دهد که کلام به عنوان شاخص اصلی ارزیابی رشد در این دوره عمل می‌کند، زیرا کیفیت و ساختار آن بازتاب‌دهنده رشد سایر مؤلفه‌هاست. در نهایت، ساختار هفت مرحله‌ای کلام از لحن تا برانگیختن توج،ه به عنوان ابزاری برای ارزیابی این مؤلفه‌ها ارائه شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که منظومه رشد قرآنی ظرفیت بالایی برای ارائه یک چارچوب جامع و یکپارچه در تبیین ابعاد مختلف رشد شناختی، اجتماعی و هیجانی از لحظه انعقاد نطفه تا مرگ دارد و می‌تواند خلأ نظریه‌های موجود در این زمینه را پر کند. این مؤلفه‌های استخراج شده، گامی مهم در جهت توسعه ابزارهای سنجش بومی و متناسب با فرهنگ اسلامی در حوزه رشد کودک محسوب می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار