طراحی و اعتبارسنجی مقیاس طیب ‌سخن مبتنی بر منابع قرآنی و دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی ، گروه روان شناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

2 استادیار گروه روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

چکیده

برقراری ارتباط با کودک و تأثیرگذاری بر او به صورتی که اصل ارتباط مستمر حفظ شود حائز اهمیت است. برقراری ارتباط مستمر با استفاده از ابزارهای مختلف کلامی و حسی می‌تواند اثرات مطلوبی را در رشد تفکر، ایجاد عاطفه، پاشیده‌شدن بذر ایمان و اعتماد به والدین برجای بگذارد و مفهوم اعتماد و ولایت به والدین را در سنین بعد برای کودک تثبیت کند. بر اساس ساختاری که خداوند در لوح وجودی انسان قرار داده و همچنین قدرت دریافت و انتقال کلام می‌توان کلام را عامل ثبت حقایق در وجود انسان و نیز انتقال آن دانست. به همین دلیل در هر آموزشی در هر مقطع از دوران زندگی انسان، نقش کلام نقشی برجسته و ضروری است. بر این اساس هرقدر به این نقش توجه بیشتری شود امر آموزش سریع‌تر و بهتر صورت می‌گیرد. با عنایت به اثر فراوان کلام در تربیت و آموزش فرزند، هدف از انجام پژوهش حاضر طراحی و اعتبارسنجی مقیاس طیب سخن مبتنی بر منابع قرآنی و دینی بوده است. با توجه به ساخت مقیاس از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده است. با استفاده از منابع و کتب مرتبط دینی و قرآن در ابتدا مضامین مرتبط استخراج و سپس به طراحی گویه‌ها پرداخته شد که پس از بررسی توسط متخصصین مسلط بر این حیطه درنهایت 26 گویه طراحی شد. بررسی روایی مقیاس از طریق ارزیابی روایی محتوایی، روایی ملاک و روایی صوری موردبررسی قرار گرفت. جهت تعیین پایایی مقیاس از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. داده‌های حاصل از تحلیل‌های آماری نشان داد که روایی صوری و محتوایی و ملاک مقیاس طیب ‌سخن قابل‌قبول است. محاسبه شاخص آلفای کرونباخ نیز بیان‌گر این موضوع است که مقیاس ساخته‌شده از اعتبار بالایی برخوردار است. درمجموع با توجه به نتایج حاصل از روایی و پایایی مقیاس طیب ‌سخن می‌توان بیان کرد مقیاس طیب ‌سخن ابزاری روا و پایا برای سنجش ابعاد مختلف کلام است.

کلیدواژه‌ها


  • قرآن کریم.
  • نهج البلاغه.
  • اخوت، احمدرضا. (1392). دوره‌های رشد تفکر اجتماعی (پیش از تولد تا تکلم). ج 1. تهران: نشر قرآن و اهل بیت نبوت.
  • اخوت، احمدرضا.، و فیاض، فاطمه. (1395). اصول و مهارت‌های تربیت کودک 2 تا 7 سال با رویکرد طیب‌گزینی. تهران: انتشارات قرآن و اهل بیت نبوت.
  • اخوت، احمدرضا. (1396). ظهور ولایت و تأدیب. تهران: نشر قرآن و اهل بیت نبوت.
  • اخوت، احمدرضا. (1397). با کودکان خود طیب‌ سخن بگوییم. تهران: انتشارات قرآن و اهل بیت نبوت.
  • اخوت، احمدرضا.، و ادیب، مریم. (1398). سند بایسته‌های تربیت کودک طیب. تهران: انتشارات قرآن و اهل بیت نبوت.
  • اسحاقی، یلدا. (1397). ساخت و ارزیابی مقیاس الگوی تربیت عاطفی اسلامی بر اساس آموزه‌های اسلامی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
  • اعرافی، علیرضا. (1395). روش‌های تربیت. قم: موسسه عرفان و اشراق.
  • حاج بابایی، فاطمه. (1380). تربیت عاطفی از دیدگاه امام علی 8. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
  • حاجی­ده­آبادی، محمدعلی. (1391). حقوق تربیتی کودک در اسلام. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  • حجتی، سید محمدباقر. (1370). اسلام و تعلیم و تربیت. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  • خدایاری، محمدتقی. (1396). بررسی روایی و پایایی در پژوهش. تبریز: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی تبریز.
  • رمضانی، فاطمه.، و حیدری، مسعود. (1391). روش‌های تربیت اجتماعی کودک بر اساس قرآن و نهج‌البلاغه. پژوهش در برنامه­ریزی درسی، 9(33)، 1-19.
  • سرمد، زهره.، بازرگان، عباس.، و حجازی، الهه. (1387). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری (چاپ دوازدهم). تهران: انتشارات آگاه.
  • سیف، علی‌اکبر. (1384). اندازه‌گیری سنجش و ارزشیابی آموزشی. تهران: انتشارات آگاه.
  • شفیع پور، سید زهرا.، شیخی، علی.، میرزایی، مهشید.، و کاظم­نژاد لیلی، احسان. (1394). سبک‌های فرزند پروری و ارتباط آن با مشکلات رفتاری کودکان. مجله پرستاری و مامایی جامع‌نگر. 2(76). 49-56.
  • شریف قریشی، باقر. (1392). نظام تربیت اسلام ) چاپ اول(. تهران: انتشارات فجر.
  • شکوهی، غلامحسین. (1377). تعلیم و تربیت و مراحل آن. ج 16. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
  • شیروان، کوثر. (1400). ساخت و اعتباریابی مقیاس دوره اول رشد مبتنی بر منظومه رشد قرآنی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
  • طباطبایی، سید محمدحسین. (1386). المیزان (چاپ بیست و سوم). ترجمه محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • علم‌الهدی، جمیله. (1384). مبانی تربیت اسلامی و برنامه‌ریزی درسی بر اساس فلسفه صدرا. تهران: دانشگاه امام صادق.
  • فقیهی، علی نقی.، و نجفی، حسن. (1393). واکاوی صفات و رفتارهای اخلاقی زمینه ساز ظهور. همایش بین المللی دکترین مهدویت؛ دوره 10.
  • کلینی، محمدبن یعقوب. (1407). االکافی. جلد 2. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • کیان، مریم. (1394). تبیین ابعاد تربیت کودک در نظام خانواده از دیدگاه اسلام. اخلاق، 5(18)، 9-35.
  • مجلسی، محمد باقر. (1413). بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار. بیروت: دارالاضواء.
  • محدثی، جواد. (1388). تربیت اسلامی کودکان. فرهنگ کوثر بهار، 7، 57-63.
  • محمد بیگی، ابوالفضل.، محمد صالحی، نرگس.، و علی گل‌محمد. (1393). روایی و پایایی ابزارها و روش‌های مختلف اندازه‌گیری آن‌ها در پژوهش‌های کاربردی در سلامت. مجله دانشگاهی علوم پزشکی رفسنجان، 13(12)، 1153-1170.
  • موسوی، سیدرضا. (1392). روش‌های تربیت عاطفی از منظر قرآن کریم و حدیث با تأکید بر محبت، خشم و ترس. رساله دکتری. دانشگاه قرآن و حدیث.
  • میناگر، عبدالرضا. (1390). اخلاق و تربیت اسلامی. ج 5. قم: ابتکار دانش.
  • نورسوید، محمد. (1378). تربیت فرزند از دیدگاه پیامبر (ص) (چاپ اول). ترجمه محمد صالح سعیدی. سنندج: محمد صالح سعیدی.
  • Bigner, Jery. J., & Gerhardt, Clara. J. (2002). Parent-child relations: An introduction to parenting(p. 400). Merrill/Prentice Hall.
  • Gülay, Hüliya., & Önder, Alev. (2011). Comparing parental acceptance: The rejection levels and peer relationships of Turkish preschool children. Procedia-Social and Behavioral Sciences15, 1818-1823.
  • Holden George W. (2010). Parenting: A Dynamic perspective Thousand Oaks: SAGE publications.
  • Hilpl, Kimberly. Ann. (2001). Facilitating healthy parenting attitudes and behaviors among adolescents using filial therapy in a high school curriculum. University of North Texas.
  • Driscoll, Kate., & Pianta, Robert. C. (1992). Child-parent relationship scale. Journal of Early Childhood and Infant Psychology.