نوع مقاله : مقاله مروری - انتقادی
نویسندگان
1 1. پژوهش‌گر علوم قرآنی، کارشناس ارشد پژوهشی هرباریوم مرکزی دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران
2 دانش‌آموخته دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3 کارشناسی ارشد علوم قرآنی، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، تهران، ایران.
چکیده
ازآنجایی‌که قرآن وحی ناب الهی است لازم است دانش فهم آن برای تولید علوم و معارف به‌صورت محققانه، مدون و مستدل ارائه شود. مقاله پیش رو در راستای چنین هدفی به روش‌شناسی پژوهش مبتنی بر قرآن می‌پردازد. ابتدا ضرورت‌ها و ملزومات لازم برای رجوع و فهم قرآن را به‌صورت پیش‌فرض‌های مقاله مطرح می‌کند؛ سپس به مبانی روش‌شناختی پژوهش‌های قرآنی در سطوح مختلف اعم از مبانی ناظر به مواجهه با متن قرآن و برداشت از آن، ساختار قرآن، کلمات و گزاره‌های قرآن، رابطه آیات و سوره‌های قرآن و رابطه روایات معصوم علیهم السلام با قرآن می‌پردازد. این مبانی، محقق را به اتخاذ قواعد و ضوابطی در روش‌های فهم دلالت می‌دهد. به همین دلیل این مقاله، مبتنی بر مبانیِ مطرح‌شده ضوابط حاکم بر روش‌های پژوهش را تبیین و توصیف می‌نماید. درنهایت فرآیند پژوهش‌های مبتنی بر قرآن در حوزه علوم مختلف را موردنظر قرار داده و آن را به‌صورت فرآیندی تشریح می‌کند.
کلیدواژه‌ها
- قرآن کریم.
- اخوت، احمدرضا. (1392). شیوه‌های تدبر در قرآن. جلدهای 1 تا 10. انتشارات قرآن و عترت.
- اصفهانی، راغب. (1412). المفردات فی غریب القرآن (چاپ اول ). دارالعلم الدار الشامیه، دمشق بیروت.
- اعرافی، علیرضا. (1379). روش‌شناسی استنباط آموزه‌های تربیتی در آینه سیره و کلام امام علی (ع). تربیت اسلامی، 4، 15-26.
- پارسانیا، حمید. (1388). روش‌شناسی علوم انسانی با رویکرد اسلامی. پژوهش، 1(2)، 39-52.
- جوادی آملی، عبدالله. (1378). تفسیر تسنیم (چاپ اول). قم: مؤسسه انتشارات إسراء.
- رشاد، علی‌اکبر. (1389). منطق فهم دین روش‌شناسی اکتشاف گزاره‌ها و آموزه‌های دینی (چاپ اول ). تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- رضایی کرمانی، محمدعلی. (1376). جایگاه سیاق در المیزان. پژوهش‌های قرآنی، 9(10)، 194-205.
- سعیدی‌روشن، محمدباقر. (1389). تحلیل زبان قرآن و روش‌شناسی فهم آن (چاپ چهارم ). تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- طباطبایی، سید محمدحسین. (1374). ترجمه تفسیر المیزان (چاپ پنجم). قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- طباطبایی، سید محمدحسین. (1388). قرآن در اسلام (چاپ سوم). قم: مؤسسه بوستان کتاب.
- مصطفوی، حسن. (1371). التحقیق فی کلمات قرآن الکریم. تهران: مؤسسه طبع و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- موسوی خمینی، روح‌الله. (1360). مصباح الهدایه إلى الخلافه و الولایه. ترجمه سید احمد فهری. تهران: انتشارات پیام آزادی.
)